Баталіі на берагах “малочнай ракі”. Як знайсці паразуменне малаказдатчыкам і малаказборшчыкам?
Сярод вясковых жыхароў пераважаюць людзі сталага ўзросту, якія маюць павышаную патрэбу ў сацыяльных паслугах. Але парадокс нашага жыцця ў тым, што менавіта пенсіянеры найбольш актыўна займаюцца прысядзібнай гаспадаркай: трымаюць жывёлу, вырошчваюць прадукцыю раслінаводства. І тут іх інтарэсы супадаюць з інтарэсамі і палітыкай дзяржавы ў галіне аграпрамысловага комплексу. Нядаўна ў Беларусі з’явілася цэлая праграма па падтрымцы і развіцці прысядзібнай гаспадаркі. Варыянты па заахвочванні дробнага вытворцы розныя. Можна ўзяць крэдыт у банку на пакупку тэхнікі, жывёлы. Грамадскія сельгасарганізацыі гатовы прадаць цялушку па прымальным кошце. Недзе вяскоўцам займацца сельскай гаспадаркай дапамагаюць камбінаты бытавога абслугоўвання, недзе — буйныя вытворцы сельгаспрадукцыі, недзе — прыватныя прадпрыемствы. На Сенненшчыне ўпершыню прадпрыемства па аказанні паслуг у апрацоўцы прысядзібных участкаў, нарыхтоўцы дроў, закупу малака ў насельніцтва было арганізавана пры Студзёнкаўскім сельскім Савеце дэпутатаў. Сёння яно дзейнічае як самастойная юрыдычная асоба, мае ўласны рахунак у банку. У яго штаце 24 чалавекі. Пераважная іх большасць занята зборам малака ў насельніцтва. У гэтай сферы дзейнасці прадпрыемства працуюць 18 малаказборшчыкаў, 2 лабаранты.
— Менавіта збор малака прыносіць прадпрыемству найбольшы прыбытак, — не хавае дырэктар унітарнага прадпрыемства «Наша забота» Валянціна Свідзінская. — Ён перакрывае страты, якія мы нясём пры аказанні паслуг насельніцтву ў апрацоўцы зямельных участкаў, уборцы ўраджаю.
Аб’ёмы гэтых паслуг растуць. За 2010 год унітарнае прадпрыемства аказала іх на суму 24 млн рублёў, ці 400% у параўнанні з 2009 годам. На нарыхтоўцы і дастаўцы дроў паслугі склалі 12 млн рублёў, ворыве — 2,7, культывацыі, уборцы зерневых, касавіцы траў — па 1,9 млн рублёў. Цэны на паслугі прадпрыемства даступны вяскоўцам. Яны ўзгадняюцца з Упраўленнем цэнавай палітыкі камітэта эканомікі Віцебскага аблвыканкама.
Умацоўваецца матэрыяльная база прадпрыемства. Аснову яе складаюць чатыры аўтамабілі, тры трактары, набор прычапной тэхнікі, у тым ліку бульбакапалка, зернеўборачны камбайн. Іншая справа, што ў сваёй большасці тэхніка далёка не новая, а значыць, на яе рамонт трацяцца значныя сродкі. Рост аб’ёмаў аказаных паслуг і сабранага малака дазволіў летась зрабіць некаторыя новыя набыткі. Купілі экспрэс-апараты па вызначэнні якасці малака, апарат, з дапамогай якога вызначаецца ўтрыманне антыбіётыкаў. Набылі новы плуг, касілку, што дазволіць павысіць якасць аказання паслуг. Частку прыбыткаў выкарысталі на прэміраванне работнікаў.
— Высокапрадукцыйную працу трэба заахвочваць. Зборам малака ў нас занята 20 чалавек, аказаннем іншых паслуг, сума якіх, напомню, склала 24 млн рублёў, — два: Уладзімір Хамянкоў і Сяргей Пашкевіч. Як іх не прэміраваць па выніках года? — выказалася Валянціна Ягораўна, з якой мы гутарылі пасля справаздачнага сходу, у якім прынялі ўдзел амаль усе члены калектыву.
Вынікі 2010 года падводзілі ў Студзёнкаўскім сельскім клубе. З дакладам выступіла дырэктар УП «Наша забота». Удзел у абмеркаванні даклада прынялі не толькі старшыня Студзёнкаўскага сельскага Савета дэпутатаў Васіль Бараноўскі, але і яго калегі з Багданава, Нямойты, Ходцаў. У гэтых сельсаветах зборам малака ў насельніцтва таксама займаецца «Наша забота». Да дыскусіі ўважліва прыслухоўваліся старшыня раённага Савета дэпутатаў Міхаіл Вілюга, спецыяліст райсельгасхарчу Зоя Конышава, якая адказвае за развіццё прысядзібнай гаспадаркі вяскоўцаў.
Стымулююцца і актыўныя малаказборшчыкі. Не менш як 60 кароў прыходзіцца на кожнага з іх. Хочаш зарабіць больш, працуй з малаказдатчыкамі, бо заробак залежыць галоўным чынам ад колькасці сабранага малака. У выніку сярэдні заробак малаказборшчыка за месяц у 2010 годзе разам з прэміяльнымі склаў 595 тысяч рублёў. Дарэчы, такі заробак самы нізкі ў раёне. Але ўмовы аплаты працы ўдасканальваюцца. У 2011 годзе, напрыклад, прэміяльныя сумы будуць выплачвацца штоквартальна.
— Асаблівую ўвагу звяртаем на якасць прадукцыі. Малаказборшчыкі, у якіх тлустасць прадукцыі будзе вагацца ад 3,6 да 4%, атрымаюць 10-працэнтную даплату, калі ўзровень тлустасці будзе вышэй, — 15%. Стымулюецца праца лабарантаў. У іх даплата пры ўтрыманні ў малацэ тлушчу звыш 4% складзе 20%. Інакш нельга. Патрабаванні да якасці прадукцыі растуць з боку перапрацоўшчыкаў,яны ў нас, як вядома, манапалісты, — расказала кіраўнік унітарнага прадпрыемства.
Манаполія — гэта дрэнна, але не заўжды. Канкурэнцыя ў цяперашніх умовах таксама мае свае хібы. І вось чаму. Прадпрыемства асноўныя свае дывідэнды атрымлівае за кошт збору малака. І нясе страты, каб дапамагчы вяскоўцам у вырашэнні іншых надзённых праблем.
— І тут на нашай тэрыторыі з’яўляюцца прыватныя асобы, якія займаюцца толькі зборам малака. Па сутнасці, яны здымаюць вяршкі, — турбуецца Васіль Бараноўскі, старшыня Студзёнкаўскага сельскага Савета дэпутатаў. — Праўда, дзякуючы асабістым кантактам з людзьмі нам удалося вярнуць нашы пазіцыі. Але прэцэдэнт створаны. Такія ўмовы нельга называць сумленнай канкурэнцыяй. Хацелася б, каб раённыя ўлады данеслі сваё бачанне праблемы да заканадаўцаў.
Падобны погляд мае права на жыццё. Праўда, Васіль Мікалаевіч ніяк не ўлічвае адзін невялікі, але важны нюанс — любы з малаказборшчыкаў вольны здаваць сваю прадукцыю таму, каму захоча. Калі малако ад «Нашей заботы» пабегла ў іншы бок, то гэтай самай «заботы» якраз і не хапае. Да таго ж, будзем шчырымі, сёння ўнітарнае прадпрыемства таксама збірае малако не толькі ў Студзёнкаўскім сельсавеце. Пры гэтым мясцовыя малаказдатчыкі ад прадпрыемства ніякіх паслуг па апрацоўцы зямлі не атрымліваюць. А вось маючы магчымасць дапамагчы людзям пасеяць-убраць, прадпрыемства, на нашу думку, толькі павялічвае свае шансы ў канкрэтнай барацьбе. Іх трэба выкарыстоўваць. З людзьмі трэба працаваць. Асабліва з тымі, якія маглі б нарошчваць вытворчасць малака і іншай сельгаспрадукцыі. Таму зусім правільна робіць кіраўніцтва «Нашей заботы», калі прэміруе тых малаказдатчыкаў, якія на карову здалі больш як па 4000 кг малака, хто трымае больш чым 2 галавы жывёлы. Трэба шукаць іншыя падыходы ў стымуляванні вытворчасці сельгаспрадукцыі. Важна, каб сельскія Саветы, вызваліўшыся ад збору малака, не забылі пра сваю адказнасць за развіццё прысядзібнай гаспадаркі, каб не адмахваліся ад просьбаў гаспадароў прысядзібных гаспадарак буйнатаварныя вытворцы сельгаспрадукцыі.
Што датычыцца павышэння патрабаванняў да якасці прадукцыі, то тут трэба мець на ўвазе — экспарт сельгаспрадукцыі з’яўляецца дзяржаўным прыярытэтам. Ставіцца задача не толькі замацавацца на рынку Расіі, але і прабіцца ў краіны Заходняй Еўропы. Гэта кіраўніцтва УП «Наша забота», Студзёнкаўскага сельскага Савета дэпутатаў разумее. За мінулы год прадпрыемства сабрала 1431 тону малака. Сярэдняя тлустасць прадукцыі склала 3,8%. За два месяцы 2011 года — 4,3%. У якасці прыярытэту ставіцца задача ўмацоўваць матэрыяльную базу прадпрыемства. Ужо гэтым летам будзе аказвацца дапамога ў касьбе травы не толькі малаказдатчыкам Студзёнкаўскага сельсавета. У перспектыве прадпрыемства мяркуе набыць граблі, прэс-падборшчык, каб выконваць увесь цыкл па нарыхтоўцы грубых кармоў.
Інфармацыя для роздуму
УП «Наша забота» збірае малако з 550 падворкаў.
Па стану на 1 студзеня 2011 года насельніцтва ўтрымлівала 1335 кароў, што на 216 галоў менш у параўнанні з мінулым годам.
За мінулы год малаказавод вярнуў УП 6560 кг малака па прычыне ўтрымання ў ім антыбіётыкаў, 1250 — у сувязі з павышанай кіслотнасцю.
Аляксандр Лазюк.
Каментарый Зоі Конышавай,
галоўнага спецыяліста ўпраўлення
сельскай гаспадаркі:
— УП «Наша забота» летась сабрала 43% ад агульнай колькасці малака, прададзенага насельніцтвам дзяржаве. Асаблівых нараканняў ад людзей не паступала. Прэтэнзіі малаказдатчыкаў паступаюць толькі ў сувязі з тым, што інфармацыю пра здадзеную прадукцыю, налічаныя грошы людзі атрымліваюць толькі на пошце, калі прыходзяць за грашыма.
Каментарый Міхаіла Вілюгі,
старшыні раённага Савета дэпутатаў:
— Праблемы ў рабоце прадпрыемства ёсць, але кіраўніцтва іх бачыць і працуе над вырашэннем. У прыватнасці, мне імпануе нацэленасць на пашырэнне паслуг у нарыхтоўцы кармоў. Як перспектыўны напрамак расцэньваю імкненне кіраўніцтва Студзёнкаўскага сельскага Савета і дырэктара ААТ «Студзёнка» уключыць зямельныя ўчасткі насельніцтва ў агульны севазварот акцыянернага таварыства.