26 апреля исполняется 35 лет со дня аварии на Чернобыльской АЭС

У панядзелак, 26 красавіка, спаўняецца 35 гадоў з дня аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Для многіх гэты дзень застаўся ў памяці як страшны кашмар, які забраў светлае мінулае, пазбавіўшы будучыні на роднай зямлі. Тая ракавая субота змяніла і лёсы тысячам людзей, хто ў тэрміновым парадку быў адпраўлены на ліквідацыю катастрофы.

На працягу чатырох гадоў ішлі работы па ўстараненні наступстваў аварыі. Фёдар Камлёў, жыхар Сянна, быў у ліку тых супрацоўнікаў праваахоўных органаў, каго адправілі ў зону адчужэння. Гэта быў 1988 год. Мужчына і сёння памятае просьбу свайго начальніка годна несці службу. Роўна месяц — з 15 мая па 15 чэрвеня — разам са сваім калегам Віктарам Калуханавым ён адбыў у Гомельскай вобласці, Нараўлянскім раёне. Фёдару Камлёву на той час было дваццаць шэсць гадоў.

 «Страшна не было, — гаворыць ён. – Мы ўсе тады думалі, што баяцца няма чаго: не ў першыя ж месяцы туды паехалі, а праз два гады. Таму і дома камандзіроўку на Гомельшчыну мае родныя ўспрынялі спакойна».

 У яго было двое маленькіх дзетак. Можна было папрасіцца ў начальства не ехаць, але сумленне не дазволіла так зрабіць. Для чалавека, які звязаў свой лёс з сілавымі структурамі, паняцце абавязку заўсёды павінна быць на першым месцы. І ён гэта добра ўсведамляў.

 Задача, якая стаяла перад новым папаўненнем – зводным атрадам, што прыехаў з Віцебскай вобласці ў вёску Цешкаў, — ахоўваць жылыя дамы і маёмасць эвакуіраваных грамадзян бліжэйшых населеных пунктаў ад марадзёраў. А пажывіцца чужым было шмат жадаючых. «І ведаеце, сам факт таго, што былі такія людзі, якія на чужым горы хацелі заробіць, не ўкладваўся ў нашых галовах ніяк, — адзначае Фёдар Камлёў. – Гаспадары гэтых дамоў жылі дзесьці ў некалькіх сотнях кіламетраў ад сваёй малой радзімы ў надзеі, што вось-вось ім дазволяць вярнуцца».

 А былі і такія, якія самі вярталіся на абжытае гадамі месца, не разумеючы ўсёй пагрозы. Ім, як нікому прыхо­дзілася складана,  успамінае мужчына. Ні вады добрай, ні электрычнасці, ды і магазінаў паблізу не было. Часам даводзілася са старымі дзяліцца ежай: тушонку, цукар, хлеб аддавалі. Шкада было лю­дзей паважанага ўзросту. На просьбы з’ехаць мясцовыя адмоўна ківалі галавой. Тут дыхаецца лёгка, тут родны дом – гэта было іх асноўным аргументам. І што ты з імі зробіш. Гэта як з птушкай – з параненым крылом не паляціць.

 Вёска Цешкаў, дзе размясцілі тады праваахоўнікаў і салдатаў, была вялікая. Да трагедыі на Чарнобыльскай АЭС тут пражывала 178 сем’яў. Ужо пасля выбуху яны былі пераселены ў чыстыя месцы, пераважна ў Чачэрскі раён.

 Жылі ліквідатары ў будынку мясцовай школы, якую пераабсталявалі пад казарму. У зону патрулявання іх пускалі па прапусках. «Часам ідзеш па вёсцы і бачыш добрыя дамы, вялікія падворкі, думаеш: чалавек столькі папрацаваў, абжыў месца – і ў адно імгненне прыйшлося яго пакінуць, — адзначае Фёдар Камлёў. – Слёзы наварочваліся на вачах, калі бачыў, як пад бульдозер пабудовы ішлі, як іх з зямлей раўнялі, як кінутыя калгасныя палі зарасталі  бур’яном».

 Маладому хлопцу ба­чыць гэта было крайне цяжка. Не думаў ён, што наступствы выбуху на Чарнобыльскай АЭС будуць такія вялікія, прымусяць людзей прыняць  новую рэальнасць.

 Ад змены да змены жылі  праваахоўнікі. Пасля — абавязкова лазня, мыццё адзе­ння. У вольны час чыталі. А яшчэ ад сумных думак выратоўваў баян, на якім умела граў Фёдар Леанідавіч. Музычны інструмент ён знайшоў тут жа ў школе. 

 Шмат гадоў прайшло пасля той камандзіроўкі. Сёння Фёдар Леанідавіч працуе ахоўнікам у Сенненскім аддзяленні Дэпартамента аховы МУС. Часам ён успамінае тыя дні, унутрана не можа змірыцца з тым, што ўбачыў, што пранёс праз сябе. «Ведаеце, што самае крыўднае ва ўсёй гэтай катастрофе – гэта тое, што многія вёскі як на Гомельшчыне, так і ў іншых абласцях Беларусі і Украіны, не адрадзіліся, — гаворыць мужчына. — Яны так і засталіся зонай адчужэння. А для многіх лю­дзей – гэта іх родныя куточкі, якія ў іх сэрцах і памяці самыя лепшыя».

 Ала ЯКАЎЛЕВА.

Фота аўтара.